سنجش و اندازه گیری

آزمون کاربرد تحلیل داده‏های شبکه ‏ای در فرآیند تحلیل سوال

چکیده

زمینه: روش تحلیل شبکه در حوزه‌ی روانسنجی به این دلیل که بنیان آن مبتنی بر تئوری و مفروضات هستی‏ شناختی و روش‏ شناختی خاصی است، می‌تواند به عنوان پارادایمی^[1] مستقل تلقی شود که بر اساس آن تکنیک‌ها و فنون ویژه‏ای برای جمع آوری، تحلیل داده‌ها و برازش مدل‌های نظری پیشنهاد می‌دهد. این روش می‏ تواند در کاربست روش‏ های روانسنجی که ماهیت شبکه ‏ای دارند (مانند تحلیل سوالات)، استفاده شود. هدف: هدف این پژوهش معرفی تحلیل داده‏ های شبکه‏ ای به عنوان یک تکنیک روانسنجی-ریاضیاتی، و استفاده از آن در فرآیند تحلیل سوالات پرسشنامه، می‏ باشد. در این پژوهش برای نمونه، نتایج تحلیل سوال از این روش با شاخص‏های روانسنجی مرسوم مقایسه می ‏شود. روش: داده ‏های مربوط به این مطالعه، از اجرای پرسشنامه رغبت شغلی بدست آمده که مبتنی بر نظریه شخصیتی- شغلی هالند ساخته شده است. این پرسشنامه روی 1000 نفر از دانش آموزان دبیرستانی استان تهران اجرا شده است. دانش آموزان بر اساس نمونه‏گیری خوشه‏ای و با اخذ مجوز لازم از اداره آموزش و پرورش استان تهران، انتخاب شدند. این داده‏ ها با هدف تحلیل سوالات پرسشنامه رغبت ‏سنج و قبل از مرحله ‏ی هنجاریابی پرسشنامه اتخاذ شدند. یافته‏ ها: معرفی تکنیک تحلیل داده ‏های شبکه ‏ای و الگوریتم‏ های مربوط به آن و استفاده از آنها به منظور فرآیند تحلیل سوال، یکی از دستاوردهای این مقاله است. مقایسه‏ ی نتایج بدست‏آمده از بکار بردن تکنیک تحلیل داده ‏های شبکه ‏ای و روش‏های مرسوم روانسنجی (مانند ضریب پایایی، ضریب تمیز، مقدار آگاهی بر اساس نظریه سوال پاسخ و تحلیل عاملی سوالات) نشاندهنده ‏ی انطباق و هماهنگی آنها در تحلیل سوالات پرسشنامه رغبت سنج است. به بیان دیگر، سوالاتی که با استفاده از شیوه ‏های مرسوم تحلیل سوال، مناسب و یا نامناسب تشخیص داده می‏ شوند، همان سوالاتی هستند که در گراف ترسیم شده از طریق تکنیک شبکه‏ ای مناسب و یا نامناسب اند.  بحث و نتیجه‏ گیری: نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می‏دهد که می‏توان از تکنیک تحلیل داده‏های شبکه‏ ای به خوبی در حوزه‏ ی تحلیل سوالات چه به صورت مستقل و چه در کنار شیوه‏ های مرسوم تحلیل سوال استفاده نمود. مزایای کاربرد چنین تکنیکی علاوه و بر سادگی فهم، تفسیر و شناسایی سوالات مناسب و نامناسب، نقشه‏ ی ارتباطی بین سوالات است که می‏ تواند در تحلیل ابعاد زیر بنایی سوالات، مانند تکنیک مقیاس ‏گذاری چند بعدی[2] استفاده شود و تمام نتایج تحلیلی را به صورت یکپارچه و یکجا ارائه دهد.

کلید واژه‏ها: تحلیل داده ‏های شبکه ‏ای، تحلیل سوال، ویژگی‏های روانسنجی، دیداری سازی، نقشه سوالات، نظریه هالند، رغبت شغلی.

Study of applying network data analysis in item analysis

Abstract: The foundation of network data analysis in psychometrics rests on particular theory, special ontological assumptions and particular methodology. Therefore it is possible to call network analysis as an independent paradigm with given techniques for data gathering and data analysis. This study introduces the analysis of network data as a psychometric-mathematical technique, and its use in questionnaire item analysis. To achieve this goal, data gathered from implementation of a self-made questionnaire on 1000 Tehran's high school students. The questionnaire was made based on occupational-personality Holland theory. Researchers analyzed questionnaire’s items according to conventional methods (classical test theory, item response theory and factor analysis) and proposed method (network data analysis). Comparison of the results shows that a complete conformity between conventional methods final outputs and the outputs from network data analysis. Therefore, psychometricians can use network data analysis independently or alongside conventional methods to analyze questionnaires items. Advantages of such a method are simplicity, accuracy, being virtually and integrity.

M***

***

Keywords: Network data analysis, item analysis, psychometrical properties, visualization, item map, Holland theory, job interest.