به دلیل محدودیت هایی که بر تحلیل عاملی و روش های بعد سنجی که در حوزه ی آزمون سازی حاکم است باید جایگزین های مناسبی برای آن پیدا شود. محدودیت های روش های عملی بعد یابی بر اساس تحلیل عامل در زمان کنونی را می توان به خطی بودن روش ها و عدم استفاده از کل داده های موجود در حوزه ی آزمون سازی اشاره کرد. در صورتی که از دید روانسنجان استفاده از مدل های متغیر مکنون با سوالات بنیادی روبرو نباشد می توان از روش های سوال پاسخ برای تحلیل ابعاد استفاده کرد. روش های سوال پاسخ علاوه بر این که می توانند بعد یابی کنند می توانند پارامتر سوالات و پارامتر توانایی های افراد در ابعاد مختلف را به صورت همزمان برآورد نمایند بنابراین به نظر بنده آینده ی تحلیل عاملی  را نظریه ی سوال پاسخ رقم خواهد زد و بسیاری از مشکلات بعد یابی کنونی را از میان برخواهد داشت. البته مشخص است که استفاده از مدل های مختلف نظریه ی سوال پاسخ مستلزم پذیرش مفروضات آن و فلسفه حاکم بر منطق آن می باشد. البته برای بسیاری از افراد که اکنون از تحلیل عاملی استفاده می کنند و هیچ چیز در مورد بنیاد منطق و فلسفه ی آن و محدودیت های آن نمی دانند فرقی نمی کند چرا که با گسترش نظریه ی سوال پاسخ در حوزه ی بعد یابی به سرعت یک نرم افزار را فراگرفته و در این حوزه مشغول به بعد یابی و مشاوره به سایر افراد و دانشجویان می شوند و از خطر آنها چیز ی کاسته نخواهد شد  کما این که ممکن است خود را سردمداران این نظریه  بدانند و به سایرین بقولانند.

ضرغامی

zar100@gmail.com

09122263167