سنجش و اندازه گیری

تحليل شبكه هاي اجتماعي مجازي

و كاربرد آن در علم سنجي

سعيد اسدي

سرپرست گروه اطلالاع سنجي پژوهشگاه

و عضو هيات علمي دانشگاه شاهد

s.asadi@irandoc.ac.ir

شبكه، بحث داغ روز

شبکه سازی

اقتصاد شبکه ای

Networked

Economy

کامپيوتری

Computer

Networking

شبکه های قاچاق

Trafficking

Networks

شبکه مبادلات بانکی و

مالی

Transaction

N t k

شبکه نخبگان و

Networks

شبکه های اجتماعی

Social Networks

بازاريابی شبکه ای

نوآوری

Innovation

Networks

شبکه های کارآفرينی

Entrepreneurial

Networks

Network

Marketing شبکه زيرساخت ها

Infrastructure

Networks

Network Analysis is the keyword

For the 21st Century

تحليل شبکه های مجازی 2

پرسش هاي اساسي

شبكه هاي اجتماعي چه مفهوم، ساختار و كاربردهايي دارند؟ 􀁺

شبكه هاي اجتماعي در محيط اينترنت و وب چگونه ايجاد و توسعه مي 􀁺

يابند.

آيا مي توان رشد و تحولات شبكه هاي اجتماعي مجازي را رصد كرد و 􀁺

مسيرهاي اصلي آن را ديد؟

آيا مي توان قوانين حاكم بر همكاري در محيط هاي مجازي را استخراج 􀁺

و اندازه گيري كرد؟

فنون كتابسنجي و علم سنجي را چگونه مي توان براي محيط هاي 􀁺

مجازي كاليبره كرد؟

تحليل شبکه های مجازی 3

WWW شبكه وب جهاني

وب جهاني، شبكه اي بسيار پيچيده و غني از منابع غير همسان است كه با

بهره گيري از فناوري ها و پروتكل هاي ارتباطي ويژه، از طريق اينترنت قابل

دستيابي هستند.

ويژگي هاي وب:

محتواي چندرسانه اي و تركيبي 􀁼

دسترسي سريع و جهاني 􀁼

كاربردهاي بسيار در تجارت، آموزش، سرگرمي... 􀁼

ساختار پيوندي فرامتني 􀁼

ابزار مرجع و اطلاع رساني 􀁼

ارتباطات علمي 􀁼

دنياهاي مجازي 􀁼

تحليل شبکه های مجازی 4

وب به عنوان يك حوزه مطالعاتي

مطالعات اوليه بر ساختار پيوندهاي فرامتني استوار بود. 􀁺

برآيند مطالعات دوره اول ايجاد موتورهاي جستجوي فراپيوندي به ويژه گوگل 􀁼

بود.

مطالعات فاز دوم بر وب عميق، دسترس پذيرسازي برنامه هاي كاربردي 􀁺

از طريق شبكه وب و به كارگيري وب براي ارتباطات، تبليغات و بازاريابي

استوار بود.

برآيند اين مطالعات گسترش وبسايت ها، ايجاد خدمات متعدد بانكي، آموزش 􀁼

هاي مجازي و موتورهاي جستجوي معنايي بود.

سومين فاز از مطالعه بر روي محيط وب مربوط به گسترش مشاركت 􀁺

كاربران در توليد و ساماندهي محتواي وب بوده است.

برآيند آن ايجاد امكانات وب 2 و محتواي كاربر مدار بوده است. 􀁼

تحليل شبکه های مجازی 5

SNA تحليل شبكه هاي اجتماعي

آناليز يا تحليل شبكه هاي اجتماعي به معناي مطالعه ويژگي هاي شبكه هاي

اجتماعي و روابط بين افراد و بخش هاي يك شبكه با رويكرد تئوري شبكه اي يا

گراف است.

تحليل شبكه شبكه هاي اجتماعي نوعي مطالعه ميان رشته اي در حوزه هاي

مختلف است، از جمله:

جامعه شناسي، علوم اطلاعات، علوم ارتباطات، مديريت و سازمان، انسان

شناسي، جغرافيا، روانشناسي اجتماعي، زبان شناسي، اپيدميولوژي، اقتصاد

و بازرگاني

تحليل شبکه های مجازی 12

Graph Theory تئوري گراف

مجموعه اي از قواعد و ديدگاههاي است كه در علوم كامپيوتر و رياضيات

كاربردي، در مطالعه تمام يا بخشي از اعضاي يك مجموعه در قالب گراف يا

نمودارهاي داراي اتصال كاربرد دارند. افراد را در اين ديدگاه راس يا گره و روابط

را يال يا پيوند يا لبه مي گويند.

actor actor

relationship

node

edge

node

تحليل شبکه های مجازی 13

فرد، گروه و شبكه

عه ا از اف اد ا ت (Network) ش كه 􀁺

مجموعه اي افراد است. شبكه را دارد. (Player) در يك شبكه اجتماعي نقش بازيگر (Individual) فرد 􀁺

كوچكتري (Communities) افراد يك شبكه ممكن است گروه ها يا اجتماعات 􀁺

تشكيل دهند.

Role

Position

Prestige

تحليل شبکه های مجازی 14

الگوهاي ساختاري و زماني

آيا نقشه ها نمايش درستي از شاخه هاي دانش و مجموع بدنه واحد دانش هستند؟ چه راههايي براي 􀁺

سنجش اعتبار نقشه هاي علمي هست؟

Terrorism (1990-2004), domain experts at pivotal points 􀁼

String theory (1990-2004), domain experts at pivotal points 􀁼

اين نقشه ها چه حقايق اجتماعي و فكري را تحت پوشش قرار مي دهند؟ 􀁺

IST co-authorship (1990-2005) 􀁼

آيا اختلاف نظرهاي علمي را مي توان از طريق نقشه هاي علمي نشان داد؟ 􀁺

Global warming debates 􀁼

Mass extinctions debates 􀁼

Vioxx, evidence 􀁼

آيا نقشه هاي علمي مي توانند تاريخچه يك حوزه مطالعاتي را بازسازي كنند؟ 􀁺

Terrorism, Mass extinctions 􀁼

آيا نقشه هاي علمي علم را به عنوان يك بدنه واحد فكري نشان مي دهند يا منعكس كننده حركت 􀁺

هاي علمي جزيره اي هستند؟

مخاطب نقشه هاي علمي چه افراد و يا سازمان هايي هستند؟ 􀁺

تحليل شبکه های مجازی 87