برخی از حوزه های کاربردی تحلیل عاملی
برخی از حوزه های کاربردی تحلیل عاملی
تحلیل عاملی در روانسنجی و روانشناسی
اسپیرمن دریافت که بین نمرات دانش اموزان در مدرسه ،در موضوعات ظاهرا غیر مرتبط ،همبستگی مثبت وجود دارد.پس از وی ریموند کتل ،کار او را گسترش داد و او از یک تئوری چندعامله برای توضیح هوش استفاده کرد.وی به شدت از تحلیل عاملی در روانسنجی طرفداری می کرد.
تحلیل عاملی در روانسنجی برای تشخیص فاکتورها ،از نتایج تستها به کار گرفته می شود.
برای مثال ،دانشمندان در تحقیقات هوش پی بردند که افرادی که در امتحان توانایی زبان نمره بالایی میگیرند ،در تست های دیگری که نیازمند توانایی زبان هستند،نیز موفق هستند،که محققین این عامل را هوش زبانی نامیدند.هرچند تحلیل عاملی برای یافتن عامل ها در حیطه های وسیع مانند شخصیت ،رفتار،عقاید و... به کار می رود.
همچنین از تحلیل عاملی در روانسنجی برای ارزیابی اعتبار یک ابزار به وسیله یافتن اینکه " آیا ابزار مورد نظر واقعاً فاکتور مورد مطالعه را اندازه گیری میکند؟"به کار می رود.
16. 1. 1. مزایا:
1. کاهش تعداد متغیرها :دو یا چند عامل در غالب یک عامل شناخته می شود
2. تشخیص گروه متغیرهای وابسته به یکدیگر
16. 1. 2. معایب:
1. تحلیل عاملی زمانی که داده ها معتبر باشد،مناسب است.حال انکه در روانشناسی ،که محققان ،اغلب به اقداماتی با اعتبار کم ،متکی هستند مانند خودسنجی،که این می تواند مشکل ساز باشد.
2. تحلیل عاملی برمبنای استفاده از ابتکار است که "یک راه حل مناسب است حتی اگر کاملا درست نباشد"(ریچارد بی دارلینگتون).بر داده های مشابه که از طریق مشابه فاکتوربندی شده اند،می تواند بیش از یک تفسیر انجام شود
16. 2. تحلیل عاملی در بازاریابی
16. 2. 1. گام های اساسی
گام های اساسی در این زمینه عبارتند از:
• شناسایی خصوصیات اصلی محصول که مشتری برای ارزیابی کالا از آنها استفاده می کند.
• استفاده از تکنیک های کمی تحقیقات بازاریابی به منظور جمع آوری داده ها از مشتریان هدف
• وارد نمودن داده ها به یک برنامه آماری و اجرا کردن پروسه تحلیل عاملی.
• استفاده از نتایج تحلیل عاملی و خصوصیات(عامل ها) به منظورطراحی مفهومی محصول
16. 2. 2. جمع آوری داده ها
جمع آوری داده ها عموماً از طریق روش های مختلف تحقیقات بازاریابی انجام می شود. سئوالات پیمایشی از پاسخ دهندگان می خواهد که نمونه محصول را ارزیابی کنند و یا در مورد خصوصیات محصول نظر بدهند. عموماً پنج تا بیست خصوصیت کلی انتخاب می شود مانند سهولت در دسترسی، وزن، دقت، دوام محصول، رنگ محصول، قیمت و اندازه. خصوصیاتی که انتخاب می شوند بر حسب اینکه محصول مورد مطالعه چه چیزی باشد می تواند متغیر باشد. داده های جمع آوری شده برای چند محصول، کدگذاری شده و وارد نرم افزارهای آماری مانند R، SPSS، SAS، Stata و SYSTAT و LISREL می شود.
16. 2. 3. تحلیل داده ها
تحلیل داده ها ، عامل هایی که داده ها را توضیح می دهند جدا می کند. تحلیل عاملی یک تکنیک وابستگی متقابل است.مجموعه کاملی از روابط متقابل مورد بررسی قرار می گیرند.هیچ نوع خاصی از متغیرهای وابسته،متغیرهای مستقل یا روابط علت و معلولی وجود ندارد.تحلیل عاملی فرض می کند که تمامی داده ها می توانند به ابعاد مهم کوچکی کاهش یابند. این کاهش به این دلیل ممکن است که خصوصیات با یکدیگر مرتبطند. درجه ای که به هر خصوصیت داده می شود تا حدی نتیجه تأثیر سایر خصوصیات است. درجه همبستگی بین نمره خام اولیه و نمره عامل نهایی، بار عاملی نامیده می شود. دو رهیافت کلی برای تحلیل عاملی وجود دارد." تحلیل مؤلفه های اصلی"(واریانس کل در داده ها فرض می شود) و "تحلیل مؤلفه های مشترک"(که در ان واریانس مشترک در نظر گرفته می شود.)
16. 2. 4. مزایا
• هم خصوصیات عینی و هم خصوصیات ذهنی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
• تحلیل عاملی می تواند در کشف ابعاد پنهانی که ممکن است با تجزیه و تحلیل مستقیم نتوان به آنها دست یافت به کار رود.
• ساده و کم هزینه است.
16. 2. 5. معایب
• استفاده بهینه و کامل از این روش مستلزم توانایی محقق در جمع آوری مجموعه کاملی از خصوصیات محصول است. اگر خصوصیات اصلی و مهم محصول از قلم بیفتد، اعتبار روش خدشه دار می شود.
• نامگذاری و انتخاب فاکتورها یا عوامل ، مستلزم داشتن دانش پیش زمینه ای است، چرا که ممکن است چندین خصوصیت محصول به دلایل ناآشکاری به یکدیگر همبسته باشند.
16. 3. سایر حوزه ها
تحلیل همچنین می تواند در سایر حوزه ها همچون علوم فیزیکی و نیز در اقتصاد مورد استفاده قرار گیرد.
17. منابع
1. کلاین، پل،«راهنمای آسان تحلیل عاملی»،ترجمه سید جلال صدر السادات و همکار، انتشارات سمت، تهران،1380،چاپ اول
2. سرمد، ز. بازرگان و ع. حجازی ،«روش های تحقیق در علوم رفتاری»، انتشارات آگاه، تهران،1384
3. هومن و همکاران،«تحلیل عاملی دشواریها و تنگناها»، مجله روانشناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه تهران،شماره 71، پاییز و زمستان1384
4. هومن, حیدر علی، «مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل»، انتشارات سمت، تهران،1384، چاپ اول
5. نجیبی،سید مرتضی و مهدی حسین پوری، «تحلیل عاملی» ،گروه دانش آماری،www.daneshamari.blogfa.com
6. Mardia, K. V., Kent, J. T., and Bibby, J. M. (1979), MultivariateAnalysis, New York: Academic Press
7. Alvin C. Rencher(1998), Multivariate Statistical Inference And Application: Wiley series in probability and statistics
8. Anderson, T. W. (1984), Introduction to Multivariate Statistical Analysis, second Edition,Wiley series in probability and statistics
9. http://www.thesisbox.ir/page.php?21
10. http://www.measurement.blogfa.com
11. http://bric.blogfa.com
تحلیل عاملی در روانسنجی و روانشناسی
اسپیرمن دریافت که بین نمرات دانش اموزان در مدرسه ،در موضوعات ظاهرا غیر مرتبط ،همبستگی مثبت وجود دارد.پس از وی ریموند کتل ،کار او را گسترش داد و او از یک تئوری چندعامله برای توضیح هوش استفاده کرد.وی به شدت از تحلیل عاملی در روانسنجی طرفداری می کرد.
تحلیل عاملی در روانسنجی برای تشخیص فاکتورها ،از نتایج تستها به کار گرفته می شود.
برای مثال ،دانشمندان در تحقیقات هوش پی بردند که افرادی که در امتحان توانایی زبان نمره بالایی میگیرند ،در تست های دیگری که نیازمند توانایی زبان هستند،نیز موفق هستند،که محققین این عامل را هوش زبانی نامیدند.هرچند تحلیل عاملی برای یافتن عامل ها در حیطه های وسیع مانند شخصیت ،رفتار،عقاید و... به کار می رود.
همچنین از تحلیل عاملی در روانسنجی برای ارزیابی اعتبار یک ابزار به وسیله یافتن اینکه " آیا ابزار مورد نظر واقعاً فاکتور مورد مطالعه را اندازه گیری میکند؟"به کار می رود.
16. 1. 1. مزایا:
1. کاهش تعداد متغیرها :دو یا چند عامل در غالب یک عامل شناخته می شود
2. تشخیص گروه متغیرهای وابسته به یکدیگر
16. 1. 2. معایب:
1. تحلیل عاملی زمانی که داده ها معتبر باشد،مناسب است.حال انکه در روانشناسی ،که محققان ،اغلب به اقداماتی با اعتبار کم ،متکی هستند مانند خودسنجی،که این می تواند مشکل ساز باشد.
2. تحلیل عاملی برمبنای استفاده از ابتکار است که "یک راه حل مناسب است حتی اگر کاملا درست نباشد"(ریچارد بی دارلینگتون).بر داده های مشابه که از طریق مشابه فاکتوربندی شده اند،می تواند بیش از یک تفسیر انجام شود
16. 2. تحلیل عاملی در بازاریابی
16. 2. 1. گام های اساسی
گام های اساسی در این زمینه عبارتند از:
• شناسایی خصوصیات اصلی محصول که مشتری برای ارزیابی کالا از آنها استفاده می کند.
• استفاده از تکنیک های کمی تحقیقات بازاریابی به منظور جمع آوری داده ها از مشتریان هدف
• وارد نمودن داده ها به یک برنامه آماری و اجرا کردن پروسه تحلیل عاملی.
• استفاده از نتایج تحلیل عاملی و خصوصیات(عامل ها) به منظورطراحی مفهومی محصول
16. 2. 2. جمع آوری داده ها
جمع آوری داده ها عموماً از طریق روش های مختلف تحقیقات بازاریابی انجام می شود. سئوالات پیمایشی از پاسخ دهندگان می خواهد که نمونه محصول را ارزیابی کنند و یا در مورد خصوصیات محصول نظر بدهند. عموماً پنج تا بیست خصوصیت کلی انتخاب می شود مانند سهولت در دسترسی، وزن، دقت، دوام محصول، رنگ محصول، قیمت و اندازه. خصوصیاتی که انتخاب می شوند بر حسب اینکه محصول مورد مطالعه چه چیزی باشد می تواند متغیر باشد. داده های جمع آوری شده برای چند محصول، کدگذاری شده و وارد نرم افزارهای آماری مانند R، SPSS، SAS، Stata و SYSTAT و LISREL می شود.
16. 2. 3. تحلیل داده ها
تحلیل داده ها ، عامل هایی که داده ها را توضیح می دهند جدا می کند. تحلیل عاملی یک تکنیک وابستگی متقابل است.مجموعه کاملی از روابط متقابل مورد بررسی قرار می گیرند.هیچ نوع خاصی از متغیرهای وابسته،متغیرهای مستقل یا روابط علت و معلولی وجود ندارد.تحلیل عاملی فرض می کند که تمامی داده ها می توانند به ابعاد مهم کوچکی کاهش یابند. این کاهش به این دلیل ممکن است که خصوصیات با یکدیگر مرتبطند. درجه ای که به هر خصوصیت داده می شود تا حدی نتیجه تأثیر سایر خصوصیات است. درجه همبستگی بین نمره خام اولیه و نمره عامل نهایی، بار عاملی نامیده می شود. دو رهیافت کلی برای تحلیل عاملی وجود دارد." تحلیل مؤلفه های اصلی"(واریانس کل در داده ها فرض می شود) و "تحلیل مؤلفه های مشترک"(که در ان واریانس مشترک در نظر گرفته می شود.)
16. 2. 4. مزایا
• هم خصوصیات عینی و هم خصوصیات ذهنی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.
• تحلیل عاملی می تواند در کشف ابعاد پنهانی که ممکن است با تجزیه و تحلیل مستقیم نتوان به آنها دست یافت به کار رود.
• ساده و کم هزینه است.
16. 2. 5. معایب
• استفاده بهینه و کامل از این روش مستلزم توانایی محقق در جمع آوری مجموعه کاملی از خصوصیات محصول است. اگر خصوصیات اصلی و مهم محصول از قلم بیفتد، اعتبار روش خدشه دار می شود.
• نامگذاری و انتخاب فاکتورها یا عوامل ، مستلزم داشتن دانش پیش زمینه ای است، چرا که ممکن است چندین خصوصیت محصول به دلایل ناآشکاری به یکدیگر همبسته باشند.
16. 3. سایر حوزه ها
تحلیل همچنین می تواند در سایر حوزه ها همچون علوم فیزیکی و نیز در اقتصاد مورد استفاده قرار گیرد.
17. منابع
1. کلاین، پل،«راهنمای آسان تحلیل عاملی»،ترجمه سید جلال صدر السادات و همکار، انتشارات سمت، تهران،1380،چاپ اول
2. سرمد، ز. بازرگان و ع. حجازی ،«روش های تحقیق در علوم رفتاری»، انتشارات آگاه، تهران،1384
3. هومن و همکاران،«تحلیل عاملی دشواریها و تنگناها»، مجله روانشناسی وعلوم تربیتی، دانشگاه تهران،شماره 71، پاییز و زمستان1384
4. هومن, حیدر علی، «مدل یابی معادلات ساختاری با کاربرد نرم افزار لیزرل»، انتشارات سمت، تهران،1384، چاپ اول
5. نجیبی،سید مرتضی و مهدی حسین پوری، «تحلیل عاملی» ،گروه دانش آماری،www.daneshamari.blogfa.com
6. Mardia, K. V., Kent, J. T., and Bibby, J. M. (1979), MultivariateAnalysis, New York: Academic Press
7. Alvin C. Rencher(1998), Multivariate Statistical Inference And Application: Wiley series in probability and statistics
8. Anderson, T. W. (1984), Introduction to Multivariate Statistical Analysis, second Edition,Wiley series in probability and statistics
9. http://www.thesisbox.ir/page.php?21
10. http://www.measurement.blogfa.com
11. http://bric.blogfa.com
+ نوشته شده در شنبه ۷ اسفند ۱۳۸۹ ساعت توسط
|
به نام یزدان پاک