از قديم الايام دولت هاي مختلف براي اينكه بتوانند كشور خود را خوب اداره كنند محتاج به جمع آوري اطلاع از وضع ملت و ممكنات كشور بودند و تاريخ نشان مي دهد كه شاهنشاهان ايران از قديم اين اطلاعات را جمع آوري مي كرده اند.

در چند قرن پيش در آلمان براي اينگونه اطلاعات برای كلمه دولت (Staat) معادل كلمه استاتيستيكا (Statistika) را ساختند و اين لغت را كشورهاي ديگر نيز گرفته به كار بردند. در ايام قديم تنها راهي كه براي اين كار موجود بود سرشماري (Enumeration) بود (بايد دانست كه آمارگيري (Census) لزوماً سرشماري نيست).                                                     

 از طرف ديگر در قرن هفدهم در فرانسه علم احتمالات به وسيله پاسكال و فرما پايه گذاري شد و به سرعت رو به نکامل نهاد تا کم کم خود يك شعبه وسيعي از علوم را تشكيل داد و به وسيله آن توانستند روش علمي تجربي را تكميل كنند و در نتيجه علما اين قدرت را پيدا كردند كه با اصول صحيح و منطقي كه مبتني بر علم احتمالات است از مشاهدات روي اجزاء جوامع پي به مشخصات كلي آنها ببرند.

يكي از استفاده هايي كه از اين علم شد، اين بود كه توانستند اطلاعاتي را كه تا قبل از آن به وسيله سرشماري به دست مي آوردند و معمولاً به علت دشواري زياد و احتياج به مخارج زياد به طور خيلي ناقص به دست مي آوردند براساس علم احتمالات به وسيله    نمونه گيري (آمارگيري نمونه اي) تخمين بزنند و اين تخمينها اگر چه صد در صد با حقيقت وفق نمي دهد ولي بيش از سرشماري كه معمولاً ناقص است نمايش دهنده حقيقت مجهول مي باشد در ضمن اينكه مخارج مورد احتياج آن به مراتب كمتر از سرشماري است.

  از طرف ديگر تا موقعيكه اطلاعات به كمك امر آمار نيامده بود تجزيه و تحليل اطلاعات آماري به دست آمده بسيار مقدماتي و غيرنافذ (Inefficient) بود ولي كم كم در اين قسمت نيز از علم احتمالات كمك گرفته شد و به اين وسيله روشهاي علمي به نام روشهاي آماري به وجود آمدكه به وسيله آنها توانستند كليه اطلاعات موجود در آمار به دست آمده را تجزيه و استخراج نموده از آن حداكثر استفاده را در تحقيقات علمي بنمايند.

  چون اين عمليات رابطه نزديك با عمليات جمع آوري اطلاعات كه از قديم معمول بوده داشت همان اسم آمار (استاتيستيك) به آن داده شد و علمي هم كه موضوع آن است علم آمار ناميده شد.

  علم آمار سه قسمت اساسي دارد و آمار شناس كسي است كه در هر سه قسمت به قدر كافي تبحر داشته باشد اين سه قسمت به قرار زير است.

R  اولاً تئوري علمي آمار كه شعبه ايست از رياضيات تطبيقي و به ما كمك مي كند كه روشهاي مورد عمل را به وسيله استدلالات رياضي به قسمي به وجود آوريم كه عمليات آماري ما منطبق بر قواعد صحيح و منطقي باشد و يا به عبارت ديگر بين مشاهداتمان و قضاوتي كه درباره نتايج آنها ميكنيم يك رابطه صحيح علمي موجود باشد.

R  ثانياً عمليات جمع آوري اطلاعات كه متكي براساس علم آمار بوده و به وسيله همان نظريه هاي رياضي به وجود آمده است و اين عمليات بر دو دسته اساسي قسمت مي شوند. اول اطلاعاتي كه به وسيله مشاهده و اندازه گيري جوامع طبيعي به دست مي آيد و همان است كه آمارگيري مي نامند. دوم اطلاعاتي است كه به وسيله آزمايش به دست مي آيد و آزمايش عبارتست از اينكه به طور مصنوعي افرادي را تحت شرايط معيني قرار داده به مشاهده نتايج بپردازيم.

R  ثالثاً روشهاي آماري كه آنها نيز به وسيله تئوريهاي علم آمار به وجود آمده اند و ما را در تجزيه و تحليل علمي آمار و اطلاعات به دست آمده كمك مي كند در اينجا لازم است متذكر شويم كه اغلب اشخاص تصور مي كنند كه چه در مرحله جمع آوري آمار و اطلاعات و چه در مرحله تجزيه و تحليل آنها ممكنست با هوش سرشار خود و بدون به كار بردن تئوريهاي علم آمار روشهايي به وجود آورند و اغلب مشاهده مي شود كه اين كار را هم مي كنند ولي در حقيقت اين فكر صحيح نيست زيرا اين مطلب دقيقاً مطالعه و معلوم شده است كه هوش انسان هر قدر هم كه سرشار باشد روشهايي كه بدون به كار بردن تئوري هاي مربوطه علمي به وجود مياورد لزوماً صحيح نيست و قضاوتي كه در نتيجه آن مي كند ممكنست به كلي غلط باشد و يا لااقل نمي تواند دليل علمي بر صحت آن داشته باشد.

قسمت اصلي خدماتي كه امروزه علم آمار به وسيله تئوريها و روشهاي خود به انسان مي كند عبارتند از:

  الف- اجراي آمارگيري صحيح با حداقل مخارج

  ب- اجراي آزمايشها مخصوصاً در زيست شناسي و جامعه شناسي وامور اقتصادي  

  ج- تجزيه و تحليل نتايج آمارگيري و آزمايشها و كشف حقايق مخفي طبيعت

  د- امور بيمه

  ه- بازرسي آماري كارخانجات به منظور اول پيشگوئي حوادث بدي كه ممكنست در نتيجه بد كار كردن قسمتي

  از كارخانه به وجود آيد براي جلوگيري واقعه بد قبل از وقوع. دوم تعيين ارزش محصول كارخانه به وسيله نمونه گيري به قسمي كه اگر معلوم گردد كه محصول يك روز يا يك نوبه كار كارخانه براي عرضه شدن به بازار خوب نيست قبل از فرستاده شدن به بازار اصلاح گردد. سوم بهبود عمومي كار كارخانه به منظور ازدياد محصول.

 و- بازرسي كار دستگاههاي دولتي و سازمانهاي مختلفه با مخارج كم به وسيله نمونه گيري و ارزيابي كار آنها

 ز- روانشناسي

 ح- دموگرافي

 ي- بررسي هاي هواشناسي

 ك- بررسيها و بحث درتئوري هاي فيزيكي و شيميائي كه روز به روز بيشتر علم آمار و احتمالات در آنها وارد مي شود.

 ل- علم وراثت (ژنتيك)

م- علاوه بر موارد نام برده در بالا كه تقريباً شامل كليه فعاليتهاي علمي و فني بشريت در ادبيات و هنر نيز اين علم دخالت كرده و گهگاه كتابها و مقالات آماري مربوط به اين مباحث نيز ظاهر مي شود به طوريكه مي توان گفت كه در آتيه كليه فعاليتهاي علمي و هنري و ادبي بشر توأم با علم آمار خواهد بود.