1. 1.  تک بعدی بودن

  همانگونه که ذکر شد یکی از فرض های اصلی نظریه سوال-پاسخ تک بعدی بودن پرسشنامه است، بدین معنی که یک عامل زیر بنایی غالب وجود داشته باشد که روی بیشتر سوالات آزمون بار عاملی اعمال می کند. برای بررسی تک بعدی بودن با توجه به برنامه های موجود از تحلیل عاملی خطی استفاده شد. برای دستیابی به این منظور بعد از استخراج ماتریس ضرایب همبستگی پلی کوریک توسط برنامه لیزرل ، اطلاعات توسط اس.پی.اس.اس  تحلیل و بررسی شد.

ری کاس (1979) عنوان می کند در صورتی که عامل اول حداقل 20% از کل واریانس تست را تبین کند و یا مقدار ویژه  عامل اول حداقل  3 برابر عامل بعد از خود باشد پیش فرض  تک بعدی بودن برقرار است. در جدول 1 مقادیر برآورد شده برای مقادیر ویژه عامل ها گزارش شده است. همانگونه که در این جدول مشاهده می شود مقدار عامل ویژه اول 4/27 بدست آمده است که این مقدار بزرگتر از 3برابر عامل بعد از خود با مقدار 2/8 است. بر اساس این شواهد در می یابیم که پرسشنامه دارای یک بعد غالب و یا تک بعدی است.


                                                                                                                                          (جدول1)            جدول مقادیر ویژه

واریانس تراکمی

واریانس

مقدار ویژه

عوامل

21.952

21.952

27.44

1

28.52

6.568

8.21

2

32.687

4.167

5.209

3

35.947

3.26

4.075

4

 

در نمودار اسکری نیز می توان فاصله عامل اول با عامل دوم را مشاهده نمود.

 

 

 

                                                                                                                                                         (نمودار 1):           نمودار اسکری

 

 

1. 2.  پیش فرض استقلال موضعی

همبلتون (1989) عنوان می کند در صورتی که فرض تک بعدی بودن برقرار باشد فرض استقلال موضعی نیز برقرار خواهد بود. در واقع با استخراج یک عامل غالب کوواریانس بین متغییر ها صفر و یا نزدیک به صفر می شود و رابطه بین سوال ها با برداشته شدن عامل غالب از بین خواهد رفت.  با توجه به وجود شواهد کافی برای تک بعدی  بودن پیش فرض استقلال موضعی را نیز می پذیریم.

از طرف دیگر با دقت بیشتر در سوالات پرسشنامه توانایی در می یابیم که پاسخ گویی به هر سوال به صورت مستقل انجام می شود و هیچکدام از سوالات در پاسخ دادن و یا پاسخ ندادن به سوالات دیگر نقشی ندارد. همچنین سوالاتی از قبیل سوالات زنجیره ای در پرسشنامه توانایی وجود ندارد تا بتواند این پیش فرض را زیر سوال ببرد.

2.  ویژگی های روا نسنجی سوالات براساس نظریه سوال- پاسخ

 ضریب تمییز،ضرایب آستانه ای و مقادیر آگاهی دهندگی ویژگی های روا نسنجی  هستند که برای پرسشنامه توانایی محاسبه و در جدول 2 گزارش شده اند. 

در ستون ضریب تمیز مشاهده می کنیم که کمترین ضریب تمیز 61/0 برای سوال  67  و  بیشترین ضریب تمییز93/1 برای سوال22 است. ضرایب تمییز سوالات دیگر در بین این دو مقدار جای گرفته اند.  

در ستون های ضریب آستانه1 تا 5  مقادیر آستانه ای برای هر سوال گزارش شده است.این ستون ها نشاندهنده احتمال انتخاب گزینه ها هستند. مناسب بودن در این مقادیر ربطی به کم و زیاد  بودن آنها ندارد. مناسبترین حالت ها برای این ضرایب تقارن آنها و همچنین نرمال بودن توزیع آنها می باشد. در بین سوالات تنها سوالی در ضرایب آستانه ای حالت تقارن را نشان داده سوال 80  است.در این سوال می بینیم که حالت تقارن بشکل کامل بر قرار شده اما گزینه ها نتوانسته اند توزیع نرمال را بازسازی کنند. به همین دلیل است که این سوال (سوال 80) از آگاهی دهندگی پایینی برخوردار است.