سنجش و اندازه گیری

“اندازه اثر”

“اندازه اثر” عنوانی است که به مجموعه‏ای از شاخص‏ها که بزرگی اثر آزمایش را می سنجد اطلاق می‏شود. برخلاف آزمون‏های معناداری، این شاخص مستقل از حجم نمونه است. حوزه‏ی وسیعی از فرمول‏های محاسبه “اندازه‏ی اثر” موجود است. به طورکلی‏”اندازه‏ی اثر” به دو طریق به دست می‏آید:

الف) به عنوان تفاوت استاندارد شده بین دو میانگین و ب) به صورت همبستگی بین متغیر طبقه ای مستقل و نمرات او در متغیر وابسته. این همبستگی ها به عنوان "همبستگی اندازه اثر[1]" نامیده می‏شوند (روزنو و روزنتال[2]، 1996).

“اندازه‏ی اثر” در آمار، مقداری است که رابطه‏ی بین دو متغیر را بیان می‏کند. در آزمایشات علمی علاوه براین که ما باید از معناداری آماری باخبر باشیم؛ باید از اثرات مشاهده شده نیز مقداری کمی داشته باشیم. برای تصمیم گیری در موقعیت های عملی‏”اندازه‏ی اثر”، شاخص بسیار مناسبی است(گریسوم و کیم[3]، 2005). “اندازه اثر” همچنین در مطالعات فراتحلیلی[4] گسترش یافته است که یافته های یک حوزه‏ی خاص مطالعاتی را خلاصه می‏کند(گریسوم و کیم، 2005).

معنی و مفهوم “اندازه‏ی اثر” در زبان عامیانه روزانه و در بین مردم استفاده می‏شود. در نظر بگیرید یک برنامه‏ی لاغری مدعی است به طور میانگین حدود 30 پوند از وزن افراد را کاهش می‏دهد؛ در اینجا 30 پوند شاخصی است که “اندازه‏ی اثر” نامیده می‏شود. یا معلمی که به طور خصوصی تدریس می‏کند مدعی است که میانگین نمرات فرد را 2 نمره افزایش می‏دهد، این افزایش نمره “اندازه‏ی اثر” نامیده می‏شود. یک مثال عالی از “اندازه‏ی اثر” در زیر ارائه می‏شود: اگر فردی هیچ آشنایی قبلی از انگلستان نداشته باشد، این فرد باید چند نفر انگلیسی ببیند تا متوجه شود که به طور متوسط قد مردان در این کشور بلندتر از قد زنان است. پاسخ به این سوال “اندازه‏ی اثر” تفاوت میانگین قد بین مردان و زنان است. هرچه “اندازه اثر” بزرگ تر باشد، بیانگر قد بلندتر مردان است. اگر “اندازه‏ی اثر” کوچک باشد، لازم است که قد بسیاری از زنان و مردان را داشته باشیم تا بتوانیم دریابیم که مردان بلندتر از زنان اند. در آمار استنباطی، “اندازه‏ی اثر” تعیین می‏کند که آیا تفاوت معنادار آماری با تفاوت‏های موقعیت های عملی مربوط است. “اندازه‏ی اثر”، حجم نمونه، سطح بحران معناداری(ά) و توان فرض آزمایی آماری به هم مربوط‏اند و با تعیین یکی از آنها بقیه تا حدودی مشخص می‏شوند. در مطالعات فراتحلیل “اندازه‏ی اثر” معمولا به عنوان مقداری در نظر گرفته می‏شود که برای مطالعات مختلف محاسبه می‏شود و سپس در تحلیل نهایی وارد می‏شود. ارائه‏ی‏”اندازه‏ی اثر” و فاصله‏ی اطمینان با هم، در مجلات زیست شناسی[5]  به شدت توصیه شده است. زیست شناسان به اهمیت “اندازه‏ی اثر” پی بردند. استفاده‏ی ترکیبی و همزمان “اندازه‏ی اثر” در کنار فاصله‏ی اطمینان منجر به سنجش موثرتر رابطه‏ی داده‏ها نسبت به زمانی می‏شود که تنها از فاصله‏ی اطمینان استفاده می‏شود(گریسوم و کیم، 2005).