سنجش و اندازه گیری

مقايسهاي اندازه گيري :

1-مقياس ليكرت 2-مقياس افتراق معنايي 3-مقياس ثرستون  4-مقياس گاتمن 5-مقياس فاصله اجتماعي بوگاردوس

1-مقياس ليكرت:

 ين مقياس از مجموعه اي منظم از گويه ها كه به ترتيب خاصي تدوين شده است ساخته ميشود. اين گويه ها حالات خاصي از پديده مورد اندازه گيري را بصورت گويه هايي كه از لحاظ ارزش اندازه گيري داراي فاصله هاي مساوي است عرضه مي كند.  براي تدوين اين گويه ها معمولا از عبارات مساعد و نامساعد درباره پديده مورد اندازه گيري به تعداد مساوي استفاده ميشود.  پاسخ دهنده ميزان موافقت خود را با هر يك از اين عبارات در يك مقيياس درجه بندي شده كه معمولا از يك تا پنج ياهفت درجه است نشان مي دهد.  سپس ازمودني به هريك از گويه ها از نظر عددي(رتبه) ارزش گذاري مي شود.  حاصل جمع عددي اين ارزشها نمره ازمودني را در اين مقياس بدست مي دهد. در ساختن مقياس ليكرت بايد 6مرحله به شرح زيررا رعايت كرد:

1-      انتخاب مقوله هاي تشكيل دهنده مقياس اندازه گيري وتدوين گويه هاي مساعد و نامساعد مربوط به موضوع

2-      اجراي مقدماتي گويه ها در يك نمونه تصادفي ازپاسخ دهنده ها

3-      محاسبه نمره كل براي هر پاسخ دهنده

4-      تعين توان افتراقي گويه ها

5-      انتخاب گويه هاي برگزيده

6-      تعيين ضريب قابليت اعتماد مقياس

2-مقیاس افتراق معنایی

افتراق معنايي روش كمي براي اندازه گيري معنايي مفاهيم نزد افراد است وعكس العمل افراد نسبت به يك مفهوم يا شيء را توصيف ميكند. در اين مقياس از پاسخ دهنده خواسته مي شود تا مفهومي ررا روي يك مقياس دو قطبي هفت درجه اي علامت گذاري كند. در دو قطب مقياس دو صفت متضاد با هم قرار دارند.  معمولا پاسخهاي ازمودني را مي توان به شيوه هاي مختلف تحليل كرد.  براي تحليل كمي مي توان به درجه بنديهاي هر مقياس نمره هايي از 1تا 7 يا از3- تا3+ داده و سپس با محاسبه جمع يك نمره هاي هر مفهوم در هر يك از مقياسها، مشخص ساخت كه دو مفهوم از نظر يك فرد يا يك گروه تا چه اندازه به يگديگر شبيه هستند. مقياس افتراق معنايي ، ابزاري است كه در مدت زمان كوتاه ، اطلاعات بسيار مفيدي را درباره نگرش افراد بدست مي دهد.  با كمك اين مقياس مي توان نيمرخ نتايج را ترسيم نموده وبا مقايسه نيمرخها اختلاف نگرش نسبت به مفاهيم را نشان داد. مقياس افتراق معنايي بررسي تغيير در نگرش فرد را نسبت به يك موضوع ا مكان پذيرميكند ازاين مقياس در پژوهش هاي روان – درماني نيز استفاده مي شود. خاطر نشان مي شود كه تفسير نتايج حاصله از اين مقياس به آساني صورت نمي گيرد واين خطر هميشه وجود دارد كه درك افراد نسبت به معناي مفاهيم متفاوت از يكديگر باشد.

مراحل ساخت مقياس:

1-      مفاهيم موردنظر را انتخاب كند.اين مفاهيم بايد با مساله تحقيق مرتبط بوده و نسبت به تفاوتها و شباهت هاي گروه مورد مطالعه حساس باشد.

2-      زوج صفت هايي را براي مقياس انتخا كند.وقتي هدف اندازه گيري طرز فكر باشد از صفتهايي كه بيشترين وزنه ارزشي را دارد بايد استفاده كرد

3-      صفت هاي متضاد را بايد طوري در دو انتهاي مقياس قرار داد كه ترتيب خاصي وجود نداشته باشد.براي مثال در يك انتها فقط صفت هاي نشان دهنده قدرت ،فعاليت يا مطلوبيت قرار نگرفته باشد.

3-مقياس ثرستون:

. این مقیاس شامل مجموعه ای از گویه ها است که برای سنجش برخی از مفاهیم به کار می رود. در مقیاس ثرستون از پاسخ دهنده خواسته می شود ، تا تمام مواردی را که با آنها موافق است علامت بزند .  امتیاز هر فرد در این مقیاس به وسیله تعداد گویه هایی که با آن موافق است تعیین می شود.

مراحل ساختن مقیاس ترستون :

1-       تهییه مجموعه ای از گویه هایی کوتاه و دقیق راکه نشانگر طیفی از طرز فکر نسبت به شيئي یا حادثه خاصی باشد.

2-       طبقه بندی گویه ها روی یک مقیاس از یک تا یازده ( از قوی ترین تا ضعیف ترین ) به وسیله یک گروه داور

3-       در نظر گرفتن توزیع ارزشهای مقیاسی ( 1 تا 11 ) هر گویه و محاسبه میانه این توزیع

4-     گویه هایی که ارزش نیم دامنه چارکی (  ) نصف دامنه بین ربع اول و سوم خیلی زیاد است باید حذف شود . دامنه بزرگ نشانگر اختلاف زیاد بین داوران است .

5-       گویه های باقی مانده رابه نمونه اي از آزمودني ها عرضه كرده و از آنان خواسته شود تا گويه هايي را که با آن موافق هستند علامت بگذارند. گویه هایی که از لحاظ آماری دارای هماهنگی درونی پایین است ، حذف مي شود.

6-      از میان گویه های باقی مانده آنهایی که نیم فاصله چارکی آنها فواصل یکسانی را نشان می دهد ، یکی انتخاب کرد.

مقياس گاتمن

این مقیاس شامل مجموعه ای از گویه هاست که در رابطه با نگرش فرد نسبت به یک موضوع تنظیم شده است .

گویه ها بر حسب دشواری ، پیچیدگی یا ارزش وزنی مرتب می شوند و موافقت یا تاکید یک گویه ، مو افقت با سایر گویه ها ی کم وزن تر را به دنبال دارد.   اين ويژگي تراكمي بودن مقياس گاتمن امكن مي دهد تا با داشتن امتياز كلي فرد نمره فرد را در هر گويه اي پيش بيني نماييم.

مراحل ساخت مقياس گاتمن

1-       انتخاب وتدوين گويه هاي مناسب درباره نگرش نسبت به موضوع مورد نظر .براي انتخاب گويه ها مي توان به برخي منابع از قبيل روزنامه ها ، كتابها،مقاله هاي علمي،نتايج تحقيات و مصاحبه با افراد متخصص مراجعه كرد.

2-       اجراي مقدماتي گويه هاي تدوين شده

3-       تجزيه و تحليل پاسخهاي بدست آمده

4-       محاسبه ضريب بازيابي (cr)

ساختن مقياس گاتمن مستلزم طي مراحل دشواريست ولي در مقايسه بامقياس ليكرت وثرستون مزايايي به قرار زير دارد:

الف) امكان تعيين نيمرخ پاسخهاي فرد را فراهم مي كند.

ب) با توجه به ماهيت تراكمي مقياس براي ارزيابي تغييرات نگرش مناسبتر است.

مقياس فاصله اجتماعي بوگاردوس

نوعي مقياس سنجش نگرش است كه در بررسي نگرش نسبت به گروهاي قومي – نژادي طبقات اجتماعي ،گروه هاي مذهبي و حرفه اي مورد استفاده قرار مي گيرد .  پيش فرض اين مقياس آن است كه فرد پيشداوري بيشتر در مورد يك گروه ويژه داشته باشد ، فاصله اجتماعي بين او و اعضاي آن گروه بيشتر خواهد بود .  در اين مقياس گويه ها به صورت موقعيت هاي فرضي به ترتيبي كه معرف فاصله اجتماعي باشد ارائه مي شود.

منبع : سرمد ،بازرگان،حجازي، روشهاي تحقيق در علوم رفتاري ،انتشارات آگاه

 مقیاسی است که به‌وسیله "رنسیس لیکرت" طراحی شده و نوعی مقیاس نگرش‌سنج است که در آن آزمودنی باید میزانی را که برای هر جنبه صحه می‌گذارد ، ابراز کند. مقیاس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های لیکرت معمولاً پنج تا هفت پاسخ محتمل را با یک وضعیت خنثی ، ارائه می‌کند مانند کاملاً موافق ، موافق ، بی‌نظر ، مخالف ، و کاملاً مخالف. 

مقیاس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های لیکرت می‌توانند نظریات کلی دانش‌آموزان را درباره نظام آموزشی مشخص کنند ، از این مقیاس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها می‌توان برای مقایسه استفاده کرد مانند مقایسه آزمون آغاز و پایان دوره و یا مقایسه یک گروه آزمایشی با گروه گواه.